دنیای کتاب :: دنیای یک من

به بهانه کفش های خدمتکار و داستان های دیگر/ ترجمه امیر مهدی حقیقت/ نشر افق / ١٣٩٢

برخی داستان های کوتاه به حدی جذاب و گیرا هستند که خواندن چندین باره آنها خالی از لطف نیست. برخی از داستان ها علاوه بر این جذابیت دارای تاریخچه فرهنگی یک قوم و ملت هستند. اگر چارلز دیکنز دنیای فرهنگی قرن 19 لندن و بالکل انگلستان را نشان می داد، برنارد مالامود همانند دیگر دوستان یهودی خود دنیای یهودیت را نشانه رفته است. دنیای که برخلاف کافکا که عجیب بودن و خیالی بودن آن را نشان داده است، مالامود به سراغ حقیقت تلخ زندگی یهودیان مهاجری پرداخته که همواره در طول تاریخ به دنبال هویت خیالی از دست رفته خود بوده اند و هستند!.

اخیرا کتابی از برخی داستان های کوتاه برنارد مالامود (١٩١٤-١٩٨٦) با ترجمه خوب امیر مهدی حقیقت توسط نشر افق در سال ١٣٩٢ به چاپ رسیده که خواندن این کتاب را به همه دوست داران ادبیات داستان کوتاه پیشنهاد می کنم.

برنارد مالامود (١٩١٤-١٩٨٦)

رمان نویس و نویسنده داستان های کوتاه آمریکایی که بیشتر داستان هایش در رابطه با زندگی یهودیان مهاجر است. والدین مالامود در اصل یهودیان روسی تباری بودند که از روسیه تزاری گریخته و به آمریکا رفتند. مالامود در ٢٦ آوریل ١٩١٤ در بروکلین، جایی که پدرش صاحب مغازه کوچک خواروباری داشت، به دنیا آمد. خانواده مالامود بسیار فقیر بودند و زندگی سختی را می گذراند. مالامود مادر خود را در سن ١٥ سالگی از دست داد و با ازدواج مجدد پدرش دچار افسردگی شد و علاوه بر آن مسئولیت نگهداری از برادر معلولش نیز بر عهده او افتاد. مالامود لیسانس خود را در سال ١٩٣٦ از city collage نیویورک و فوق لیسانس خود را از دانشگاه کلمبیا در سال ١٩٤٢ دریافت کرد. در سال ١٩٤٢ برای اولین بار همسرش را ملاقات کرد و در سال ١٩٤٥ با یکدیگر ازدواج کردند. دو فرزند داشتند و تجربه زندگی در شهرهای ارگان، رم، بنینگتون، کمبریج، لندن و نیویورک را داشتند.

مالامود اولین داستان خود را در سن هشت یا نه سالگی در مدرسه نوشت و همیشه به عنوان نویسنده چارلی چاپلین را قوه محرک خود می دانسته. اولین رمان مالامود طبیعی (١٩٥٢؛ تبدیل به فیلم در سال ١٩٨٤به کارگردانی ..... )؛ داستانی درباره قهرمان بیس بال که دارای قدرت های فراطبیعی می باشد.این داستان افسانه جام مقدس را بصورت داستانی تمثیلی در قالب یک قهرمان بیس بال مجددا زنده می کند. همکار (١٩٧٥) رمان دیگر مالامود درباره یک بچه شر غیر یهودی و خواربار فروش پیر یهودی است که انعکاس دهنده دوران کودکی غم انگیز و دشوار او در بروکلین است. کارچاق کن (١٩٦٦) بر اساس داستانی واقعی در روسیه تزاری اتفاق می افتد. داستان تعمیرکاری یهودی که برای قتل پسری مسیحی بی گناه به زندان محکوم می گردد. اساس این داستان رسیدن انسان از سختی و دشواری به دیدی مثبت به زندگی است. این رمان برای مالامود جایزه پولیتزر در سال ١٩٦٧ به به ارمغان آورد. از دیگر داستان های مالامود می توان به موارد زیر اشاره کرد: یک زندگی جدید (١٩٦١)، مستاجرین (١٩٧١) داستان رابطه مردی یهودی با مرطی سیاه پوست، زندگی های دابین (١٩٧٩) داستان زندگی یک نویسنده بیوگرافی ورحمت خدا (١٩٨٢) اشاره کرد.

استعداد اصلی مالامود در داستان کوتاه های او بیشتر نمود دارد. اگر چه داستان های او در جملات کوتاه و ساده انعکاس دهنده گفتگوهای موجز مهاجرین با طنزی تلخ است، ولی داستان ها مملوء از زبان احساسی و استعاری می باشند. از مجموع داستان های کوتاه مالامود می توان به بشکه جادویی (١٩٥٨)، اول احمق ها (١٩٦٣)، تصاویر فیدلمن (١٩٦٩) و کلاه رمبرانت(١٩٧٣) اشاره کرد. داستان های برنارد مالامود در سال ١٩٨٣ و مجموعه داستان مردم و داستان های جمع نشده پس از مرگش در سال ١٩٨٩ چاپ شدند. مردم، رمانی ناتمام، داستان یهودی مهاجری است که در قبیله سرخپوستی قرن ١٩ پذیرفته می شود. یکی از منتقدین این رمان را "[رمانی با] تاروپودی اخلاقی و ظرافت لحن" می خواند.

آخرین اثر چاپ شده از برنارد مالامود در ایران مجموعه داستان کوتاه کفش های خدمتکار و داستان های دیگر برگران امیر مهدی حقیقت (١٣٥٣- ) است که توسط نشر افق در سال ١٣٩٢ به تعداد ١٥٠٠ نسخه و ٢٢٨ صفحه با قیمت ١١٠٠٠ تومان به چاپ رسیده است (خرید کتاب). کتاب متشکل از ١٥ داستان کوتاه است که عبارتند از: باران بهاری(١٩٤٢)، بقالی (١٩٤٣) ، زندگی ادبی لبن گلدمن (١٩٤٣)، اینجا دیگه عوض شده(١٩٤٣)، خمره ی جادویی (١٩٥٣)، عزادارها (١٩٥٥)، کتاب خوانی در زمستان (١٩٥٦)، دلت بسوزه (١٩٥٦)، معذرت خواهی (١٩٥٧)، مرگ من (١٩٥٧)، آسانسور(١٩٥٧)، کفش های خدمتکار(١٩٥٨)، خنگ ها اول (١٩٦١)، یادداشت هایی از یک بانو در ضیافت شام (١٩٧٣)، قبر گمشده (١٩٨٤).

به طور کلی می توان گفت که روایت اقلیت در ادبیات آمریکا اساسا با نگاه یهودیت گره خورده است و در طول تاریخ ادبیات داستان های بسیاری به مهاجرت خواسته یا ناخواسته یهودیان به آمریکا پرداخته اند. شاید می توان به یکی از به یادمانده ترین این آثار یعنی رمان آمریکا یا به عبارتی مفقودالاثر اثر به یادماندنی کافکا اشاره کرد. اما این نگاه اقلیت مالامود با نگاه فرانتس کافکای یهودی که نگاهی فلسفی و استعاری به انسان های دورافتاده و در بند افتاده داشت متفاوت تر بوده (برای مثال نگاه فلسفی او به شخصیت کا. در رمان قصر) و مالامود از آن برای روایت سقوط انسان ها طر داستان های خود بهره جسته است [تجربه، خرداد٩٣؛ ٧٢]. آدم های مالامود عملا آدم هایی یهودی - آمریکایی هستند که مدرنیسم در حال نابودی آنهاست (داستان دلت بسوزد) و نه همانند شخصیت های کافکا که نمادی از انسان مدرن می باشند.

بخشی از داستان "مرگ من":

"بارها عقب مغازه می‌رفت و حرف می‌زد؛ آن‌ها به تک‌تک کلمه‌هاش با علاقه و حوصله گوش می‌کردند، چون مارکوس علاوه بر اینکه مرد مهربانی بود - از چشم‌هاش پیدا بود - خوش‌ صحبت هم بود و آن‌ها از حرف‌هایش لذت می‌بردند. با این‌حال و با وجود هرچه گفته بود، همان دقیقه‌ای که حرفش تمام می‌شد و پشتش را به آن‌ها می‌کرد، باز شروع می‌کردند [به دعوا]. مارکوس با اوقات تلخ برمی‌گشت جلوی مغازه و زیر ساعت صفحه زرد می‌نشست که دقیقه‌ها را تیک‌تاک‌کنان فراری می‌داد و با بدبختی خودش سر می‌کرد تا وقتی که زمان متوقف می‌شد و وقت رفتن به خانه می‌رسید. عجیب بود که آن‌ها کار هم انجام می‌دادند."

در کل این کتاب شما را تا حدودی یا زندگانی یهودیان در آمریکا آشنا می سازد.

برای مطالعه بیشتر:

[1] تناقض اقلیت، یزدانی خرم، مهدی، ماهنامه هنر و ادبیات تجربه، خرداد 93، ص. 72

[2] بشر به رمان نیاز دارد (گفتگو پاریس ریویو با برنارد مالامود درباره نویسندگی و تجربه های زندگی اش)، ماهنامه هنر و ادبیات تجربه، خرداد 93، ص. 76-73 . خواندن متن اصلی در سایت پاریس رویو Paris Review در تابستان 1975